ÖIF-HOTLINE: Telefonische Auskunft
Für Informationen zur Eindämmung des Coronavirus in Deutsch stehen Ihnen die Mitarbeiter/innen des ÖIF Montag bis Donnerstag von 10:00 – 14:00 Uhr sowie Freitag von 09:00 – 13:00 Uhr unter +43 1/715 10 51 - 411 zur Verfügung!
Bi taybetî mirovên temenmezin û yên nexweşîgir di metirsîyeke mezin de ne. Alîkarîyê bikin da ku em wan biparêzin. Li ser vê rûpelê zanyarîyên bi gelek zimanên biyanî hene: Tiştên ku hûn dikarin derbarê vîrusê bikin, amadekarîyên rast û dirist û girîngtirîn agahîyên nû.
Li gorî nirxandinên heta niha diyar bûye ku vîrus di rêya xwarinê re belav nabe. Ev jî tê wateya ku xwarin li Awisturyayê ewle ye.
Bijîşk biryarê distîne ger rewşa we cihê gumanê be yan na û li gor wê yekê biryara testekê tê standin û di navbera çend demjimêran (seetan) de encamên testê derdikevin holê.
Gava ku rewşeke gumanbar xuya dibe pîvanên ewlehîyê yên taybet têne bi kar anîn. Ew pîvan, yên ku ji alîyê pisporan ve hatine amade kirin û pejirandin û ji rêbernameyên navdewletî yên şalyarxaneya (wezareta) tenduristîyê hatine pêk anîn, têne tewsiye kirin. Pêwîste ku kesên nexweş ji yên dîtir werin cuda kirin û kesên ku bi wan re di têkilîyan de bûn jî werin dîtin û agahdar kirin û li gor rewşa wan ew werin karantina kirin.
Armanca van bergirîyan ew e ku qasî ku bibe gelek mirov bi vê nexweşîyê nekevin.
Tu derman ji vê vîrusê re tune ye û bi tenê nîşaneyên nexweşîyê têne derman kirin di rêya kêmkirina êşan re wekî dana dermanên tayê.
Di vê gavê de mirina ji ber koronayê ji sedî dorî 2,3’an e.
Rêjeya mirina ji ber zekema werzane gelekî cuda ye. Li gor nirxandinên reveberîya parastina ji epîdemîyan ya ewropî (ECDC) li Ewropayê, Inglîstanê, Norwecê, Îzlendayê û Lîhtenştaynê salane nêzî 15000 heya 75000 kes ji ber zekemê jiyana xwe ji dest didin. Li Awisturyayê navînî nêzî 1500 mirov salane di encama zekemê û nexweşîyên wekî wê de jiyana xwe ji dest didin.
Hîn ne diyar e ku ev vîrus çiqas talûke ye. Aniha wisa xuya dike ku talûkeya vîrusa koronayê ya nû ji talûkeya vîrusên din wekî MERSê, ku rêjeya mirina ji ber digihîje 30%, û SARSê, ku rêjeya mirina ji ber dorî 10% e, kêmtir e. Di vê demê de rêjeya mirina ji ber vîrusa koronayê (SARS-CoV-2) digihîje 3%. Mîna zekema demsalî ku mirov bi rêya vîrusên înfluenzayê pê dikevin -rêjeya mirina ji ber jî kêmî 1% ye- vîrusa koronayê jî mirovên temenmezin û yên ku sîstema bergirîya wan lawaz e dixe talûkeya herî mezin de.
Vîdyo "Wie gefährlich ist das neuartige Coronavirus?" (AGES)
Mirov bi piranî bi rengekî sivik û nenîşaneyî bi vîrusên koronayê yên asayî dikevin. Nîşaneyên înfeksiyona bi vîrusa koronayê ya nû gelek in di nav de jî ta, kuxik, bêhnçikbûn û bînkişandina bi zehmetî hene. Dibe ku ev înfeksiyon di hin rewşên dijwartir de bibe sedema kulbûna pişikê, sindroma rista bihndanê bi rengekî dijwar, rawestana gurçikan û heta mirina mirovan jî. Dibe jî ku mirov bi rengekî sivik pê bikeve (wekî sermayeke sivik) û înfeksiyon jî bê nîşane be.
Niha tê xuya kirin ku vîrusa koronayê ya nû bi rengekî siviktir ji SARSê û MERSê derbas dibe.
Vîdyo "Wie äußert sich die Krankheit?" (AGES)
Wekî dema zekemê divê paqijî were parastin. Bergirîyên herî girîng û bibandor bo parastina xwe û parastina kesên din ji nexweşketina bi vîrûsên ku înfeksiyonan di rista bihndanê de çê dikin ev in: Miqatebûna li paqijîya destan, parastina awayê rast yê kuxînê û dûrahîya dorî 1 heta 2 metreyan ji kesên ku hûn ji wan bi guman in ku nexweş in.
Hûn dikarin zanyarîyên pirtir li ser vê mijarê di weşana nû de ya wezareta kar, malbat û ciwanan (BMAFJê) de bibînin: "Corona-Kurzarbeit".
Tenê sê sedemên derketina ji malê têne pejirandin:
Di hin rewşên awarte de: Kesê ku ji neçarîyê dixwaze derbikeve derve dikare derbikeve lê bi tena serê xwe, an jî bi wan kesan re yên ku li gel wî/wê di heman malê de dimînin.
Deverên giştî ji îro pê ve têne girtin û civîn û çalakîyên di pêşerojê de bi giştî têne qedexe kirin.
Ji sêşemê 17‘ê adara 2020’an pê ve hemî xwaringeh bi giştî têne girtin.
Qedexekirina hatina ji hin welatên dîtir tê berfireh kirin.
Hişyar bin! Di vê demê de gelek agahîyên nerast derbarê vîrusa Koronayê tên belav kirin. Ji comerdîya xwe ve tenê ji jêderên fermî, wekî dezgehên tenduristîyê yên awisturyayî û navnetewî, dezgeha serokwezîrê federal, an jî sazîyên dewletê û wezaretan, bawer bikin.
Li jêr hin gotegot û nûçeyên nerast yên belavbûyî hene – herwiha agahîyên fermî û piştrastkirî yên Rêxistina Tenduristîyê ya Cîhanê (WHO) derbarê wan:
Her mirovek bi temenê xwe çend salî be jî dikare bi vîrusa Koronayê ya nû bikeve.
Kesên temenmezin û yên ku ji berê de bi hin nexweşîyan ne wekî bêhnçikî, nexweşîya şekirê an jî nexweşîyên dil û hwd di metirsîyeke mezin de ne ku nexweşîya wan bi zehmetî derbas bibe.
Gelek mirovên temenmezin ji berê de sîstema wan ya bergirîyê lawaz e, an jî ji berê de nexweşîyên wan hene, ji ber vê yekê jî ev mirov bêguman di metirsîya herî mezin de ne.
Lê WHOê şîretan li hemî mirovan dike -bi temenê xwe çend salî bin jî- ku xwe bi paqijîyê ji vîrusê biparêzin.
Ev ne rast e. Kêmkirina peywendîyên civakî kêmkirina rêjeya nexweşketinê bi xwe re tîne û barê sîstema tenduristîyê jî sivik dike.
Ji ber ku: dema hejmara nexweşan di demeke kurt de bi rengekî pir mezin zêde bibe, dibe ku karîna pêşkêşkirina xizmetan di warê tenduristîyê de bo hemî mirovan nema bes be.
Ji ber wê yekê jî girîng e ku rêjeya nexweşketinê bi qasî ku pêkan be were kêm kirin, da ku nexweşketin bi ser demeke dirêj ve were belav kirin û karîn jî ji bo nexweşên ku rewşa wan dijwar e bes bin.
Ji ber ku mirov bi rêya wê dîyagrama hejmara nexweşan ya serberjor rast dike navê prensîpa „rastkirina dîyagramê“ lê tê kirin.
Ji bo ku dîyagram qasî ku pêkan be rast bimîne, divê ku derketina ji malê bibe bi tenê ji bo karûbarên girîng – wekî kirîna xwarinê an jî çûna ser karê ku nayê paş xistin, bi şertê ku mirov nikaribe wî karî ji malê bike.
Di vê rewşê de divê ku mirov dûrahîyeke mezin di neqeba xwe û mirovên dîtir de biparêze.
Ew jî ji ber ku peywendîyên mirovan bi hev re çiqas kêmtir bin, metirsîya nexweşketinê an jî nexweşxistinê ewqas kêmtir dibe.
Na. Heta niha tu agahî li ser vê yekê tune ne ku ajalên kedî wek kûçik an jî pisîkan dikarin bi vîrusa Koronayê ya nû bikevin.
Lê ew hertim hizireke baş e ku mirov piştî têkilîya bi ajalên kedî re destên xwe bi av û sabûnê bişo. Ev yek te ji bakterîyên cûrbicûr diparêze, wek E. coli û Salmonellayê, yên ku dikarin di nav ajal û mirovan de bên vegirtin.
Mekîneyên ziwakirina destan ne tedbîreke bibandor e bo kuştina vîrusên li ser dest. Divê ku mirov destên xwe bi berdewamî û birêkûpêk bi sabûnê bişo, da ku xwe ji vîrusê biparêze. Çawa ku dest paqij bûn, hûn dikarin mendîl an jî mekîneyên ziwakirina destan bi kar bînin.
Gerimpîv kesên ku ji ber înfeksiyona bi vîrusa Koronayê ya nû di tayê de ne, an jî yên gerimahîya laşên wan bilind e bi rengekî pir baş nas dike. Lê mirovên ku nexweş ketine û hîn ta negirtine nas nake. Sedema wê: Dibe ku ji 2 heya 10 rojan derbas bibe, heta ku mirovên nexweş ta bigirin.
Na. Reşandina gewde bi temamî jî bi alkol an jî bi klorê tu vîrusan nakuje, ji ber ku ew bixwe derbasî hundirê laş bûne. Ji bilî wê jî dibe ku reşandina van madeyan ziyanê bigihîne perdeya lîçikî (wek ya dev û çav) û cilan. Dibe ku klor û alkol bo kuştina mîkrobên li ser rûyên tiştan werin bi kar anîn, lê ew jî li gor agahîyên çêkerê wan.
Na. Dermanên aşîkirina dijî kulbûna pişikê, wekî yên bo pneumokokîyan an jî bo înfluenza Heamofîlusa cûreya B (Hib), we ji vîrusa Koronayê ya nû naparêze.
Vîrusa ewqas nû ye ku dermanekî aşîkirinê yê tayebt pê pêwîst e. Lêkolîner û WHOê bi hev re hewl didin dermanekî aşîkirinê dijî SARS-CoV-2 an jî KOVÎD-19ê afirînin.
Tevî wilo: WHOê tewsîye dike ku mirov xwe dijî nexweşîyn rista bêhndanê aşî bikin, eger ew dijî KOVÎD-18 bêbandor be jî, lê we ji înfeksiyonên dîtir diparêze.
Na. Heta niha tu agahî li ser tune ne ku şûştina bêvilê bi berdewamî bi ava xwêkirî we ji înfeksiyona bi vîrusa Koronayê ya nû diparêze. Bi tenê hindek agahî li ser wê yekê hene ku şûştina bêvilê bi berdewamî heye ku alîkarîyê bike ku mirov zûtir ji zekemê baş bibin.
Sîr bi giştî bi taybetmendîyên xwe yên dijbakterîyel qûtekî tenduristî ye. Lê tu agahî li ser wê yekê tune ne ku xwarina sîran mirovan ji vîrusa Koronayê ya nû diparêze.
Na. Antîbiyotîk bi tenê dijî bakterîyan bibandor in, ne li dijî vîrusan. Sedema SARS-CoV-2yan vîrusek e, ji ber vê yekê jî divê tu antîbiyotîk bo rêgiritna li ber û saxkirina jê neyên bi kar anîn.
Dema ku mirov ji ber KOVÎD-19ê ber bi nexweşxaneyê ve were şandin, dibe ku antîbiyotîk werin dan, ji ber ku înfeksiyoneke bi bakterîyan jî pêkan e.