• Goobta waxqabadka waa in la ilaaliyaa masaafada ugu yaraan 1 Mitir ah, haddii aan la qaadi karin tallaabooyin ilaalin oo ku habboon si loo yareeyo halista cudurka.
• Haddii masaafada ugu yar aan la joogteyn karin iyadoo ugu wacan tahay nooca shaqo ee gaarka ah, talaabooyin kale oo ilaalin oo munaasib ah waa in la qaado si loo yareeyo halista cudurka.
• Shuruudda in la xirto af-san dhowre ayaa ku imaan karta kaliya heshiis wada-oggol ah oo u dhexeeya batrooniga iyo shaqaalaha.

Tallaabooyinka Kooxaha Ugu Jira

Dadka cudurro hore qabo waxay ka helaan kahortag gaar ah goobtooda shaqada:

• Bukaannada halista ugu jira cudurka waxay warqad ka helaan hay'addooda caymiska bulshada taasoo u geyn karta dhakhtarkooda.
• Iyadoo lagu saleynayo liiska hubinta, dhakhtarku wuxuu soo saaraa shahaado taasoo shaqaaluhu siiyo batroonigiisa si uu u helo kahortag.
• Shaqaaluhu wuxuu haystaa saddex xulashooyin:
  • Isaga laftiisa ayaa diyaarin kara badqabka goobta shaqada, tusaale ahaan qol weyn ama goob shaqo oo gaar ah si loo yareeyo halista qaadsiinta.
  • Haddii aysan tani suurtagal ahayn, waa in la tixgeliyaa ku shaqaynta guriga.
  • Haddii tani sidoo kale aysan suurtagal ahayn, waa in shaqaalaha laga sii dayaa shaqada; kharashaadka dib-u-maalgelinta waxaa qaadaysa dawladda.

Booqashada dhakhtarka khasab ma aha, hase yeeshe dadka qaba cudurro hore waxay xaq u leeyihiin kahortag gaar ah.

Ku safrida si ammaan ah gaadiidka dadweynaha waxay u baahan tahay sharciyo cad, sidaas darteed waxyaabaha soo socdaa waxay khuseeyaan rakaabka:

• Masaafada ugu yar ee 1 Mitir ah sidoo kale waa in lagu ilaaliyo Gaadiidka Dadweynaha iyo Saldhigyada iyo meelaha sugitaanka. Haddii masaafada ugu yaraan hal Mitir aysan suurta gal aheyn tirada rakaabka darteed iyo marka la fuulayo- ama laga dagayo, markaas oo kale ka reebid ayaa la sameyn karaa.
• Xirashada ilaaliyaha afka-sanka safarka oo dhan.

Dib-u-bilaabida si tartiib-tartiib ah waxbarashada

• “Shaqaynta Gelinka“ ee dugsiyada iyadoo loo qeybinayo fasallada laba kooxood.
  • Qiyaastii 11 arday koox kasta
  • Tusaalaha shaqrynta gelinka: Waxarashada dugsiga ee Kooxda 1: Isniinta ilaa Arbacada, Kooxda 2: Khamiista ilaa Jimcaha – iyadoo kala-wareeg lagu sameynayo isbuuc kasta
  • “Maalmaha layliga guriga” ee maalmaha uusan jirin dugsiga – kuwaani waxaa sidoo kale lagu sameyn karaa gudaha dugsiga (tus. gudaha xarunta jirdhiska).
• Buug-gacmeedka nadaafadda oo wata tilmaamo cad oo ku saabsan shaqaynta dugsiga
• Waxyaabaha soo socda waa la hakiyay inta ka hartay sannad-dugsiyeedka:
  • Waxbarashada jimicsiga jirka – dugsiga wuxuu awooddaa, si kastaba ha ahaatee, inuu bixiyo barnaamijka jimicsiga jirka iyo isboortiga oo ikhtiyaari ah (marka lagu daro jadwalka jira)
  • Imtaxaano dusiyeed oo qoraal ah (imtixaano afka ah oo u dhexeeya 2 fasal ama si loo horumariyo fasal, iyo dib-u-qiimeyno ayaa la qaban doonnaa).
  • Ku celinta fasalka sannadka haddii la dhaco
  • Guddiga fasalka ama dugsiga ayaa go’aaminayo sida laga yeelayo hadduu arday dhaco dhowr jeer
• Imtixaannada ugu dambeeya iyo imtixaannada ugu dambeeya ee barbaradka ah lagu qaban karaa shuruudo adag.
• Munaasabadaha sida xafladaha qalin-jebinta, xaflaha dhammeystirka dugsiga, iwm waa la dhigan karaa.

• Marka la galayo meelaha macaamiisha ah, masaafada ugu yaraan halka Mitir ah  waa in la ilaaliyaa dadka aan ku wada noolayn hal guri. Taasu waxay khusaysaa suuqyada banaanka ah. Marka la galayo meelaha macaamiisha ee Farmashiiyada dadweynaha, waxaa dheeraad ah in la xirto difaac-Afka- iyo Sanka ah.
• Haddii nooca adeega uu qasbayo in masaafada ugu yar ee 1 mitir u dhaxeysa macaamiisha iyo adeeg bixiyaha aan la ilaalin karin, halista caabuqa waa in la yareeyaa iyadoo la qaadayo tillaabooyin badbaado ku habboon.

• Tan iyo 18-kii Maayo, xafiisyada dawladda dib ayaa loogu furay dadweynaha inta lagu jiro saacadaha shaqada.

• Tan iyo 15-kii Maayo, makhaayadaha iyo dhismeyaasha kale ee fadhiga leh waxaa loo oggolaaday inay dib u furmaan
• Wakhtiga furitaanka ee la oggolyahay ayaa hadda laga dhigay 1. Luulyo 5:00 ilaa 01:00 Saac.
• Xeerarkaa bandoowgu ma khuseeyo shirkadaha xiran (sida xafladaha aroosyada), hadii howl wadeenka xarunta soo-dhoweynta ama goobta munaasabadda lagu wargaliyo kaqeybgalayaasha ugu yaraan saddex maalmood ka hor bilowga munaasabadda iyo xarunta soo-dhaweynta ama goobta munaasabadda waxaa geli kara oo keliya kaqeybgalayaasha shirkadda xiran.
• Masaafo ugu yaraan hal mitir ah waa inay isku jiraan kooxaha booqdeyaasha ah ama tallaabooyinka kale ee dhowrid waa in la qaadaa si loo hubiyo kala fogaanshaha. Tani ma khuseyso dadka isla fadhiyo miis.
• Markaad galeysod makhaayadda, masaafada ugu yar ee 1 mitir waa in loo jirsadaa dadka kale (oo aan ka tirsaneyn kooxda soo booqaneysid) ilaa miiska laga gaaro.
• Markaad ka tageyso miiska, masaafo ugu yar oo 1 mitir ah waa inaad u jirsataa dadka kale (oo aan ka tirsaneyn kooxda booqdeyaasha).
• Macaamiisha waxaa lagula talinayaa inay horay u sii qabsadaan miis, si ay ugu suurtageliyaan hawlwadeenada makhaayada inay u qorsheeyaan si habboon.
• Cuntada iyo cabbitaanka waa inaan lagu cunin goobta u dhow ee cunto bixinta (tus. waxba laguma cuni karo miiska makhsanka).
• Dhismooyinka makhaayadaha-habeenkii ah (kalaabka qoob-ka-ciyaarka, kalaabyada iyo baararka leh meelaha fadhiyada macaamiisha) ayaa xirnaanayo illaa ogeysiis dambe.
  • Haddii baararka ay leeyihiin fadhi habboon oo ay u hoggaansami karaan sharciyadda masaafo u-jirsashada, waxay sidoo kale dib u furi karaan iyadoo shardi tahay inay xiraan meheraddooda 1 fiidnimo.
• Waxaa suurtogal noqotay in la galo goobaha hoyga tan iyo 29 Maajo iyada oo la raacayo shuruudaha soo socda:
  • Fogaanshaha ugu yaraan 1 mitir meelaha guud ahaan la gaari karo dadka aan kuwada noolayn ama aan ka tirsaneyn kooxda martida ah ee guriga la wadaago
  • Qaybta ka shaqeynta cuntada, waxaa la mid ah sharciyada loogu talagalay maqaayadaha kale.
  • Masaafada ugu yaraan 1.5 mitir meelaha hurdada la wadaago ama isticmaal cabir kale oo farsamo oo ilaalin ah goorta la kala tagayo.

• Gelitaanka meelaha deyran ee goobaha cibaadada ah waa la oggolyahay sida hoos timaada xaaladaha soo socda:
  • Kala-fogaanshaha ugu yaraan 1 mitir ah waa in ay isku jirsadaan dadka aan, ugu yaraan si ku-meel-gaar ah, ugu wada nooleyn hal guri
• Inta lagu jiro howlaha cibaadada ee bannaanka, masaafo ugu yar oo 1 mitir ah waa inay isku jirsadaan dadka aan ku wada nooleyn hal guri.
• Waajibka ah in la ilaaliyo masaafada ugu yar ma khusayso, haddii taasu lagama maarmaan u tahay samaynta falalka diinta.

• Goobaha bixiya farshaxanka iyo dhaqanka waxay dib u furmeen 18-ka Maayo.
  • Kuwaasi waxaa ka mid ah matxafyada, hoolalka bandhigyada, maktabadaha iyo maktabadaha diiwaanada ee gaarka loo leeyahay iyo kuwa dadweynaha
• Tan iyo 29. Meey, waxaa suurtagal ah munaasabadaha aan lahayn, kuraas la qoondeeyay oo la calaamadeeyay oo ilaa 100 Qof ah.  
• Tan iyo 1. Luulyo, waxaa suurtagal ah munaasabadaha leh, kuraas la qoondeayay oo la calaamadeeyay ee qolalka xiran ah oo ay ku jiraan ilaa 250 Qof iyo goobaha furan oo ay joogaan ilaa 500 oo Qof.
• Laga bilaabo 1.Agoosto, waxaa surrtagal ah munaasabadaha aan lahayn, kuraas la qoondeeyay oo la calaamadeeyay oo ilaa 200 oo Qof ah. Laga bilaabo 1. Agoosto, waxaa suurtagal ah munaasabadaha leh, kuraas la qoondeeyay oo la calaamadeeyay oo qolalka xiran ah, oo ay ku jiraan ilaa 500 oo Qof, iyo goobaha furan oo ay joogaan ilaa 750 Qof.
• Kadib ansixinta Maamulka Degmada ee masuulka ka ah, waxaa suurtagal ah laga bilaabo 1. Agoosto, munaasabadaha leh, kuraas la qoondeeyay oo la calaamadeeyay oo qolalka xiran ah, oo ay ku jiraan ilaa 1000 Qof iyo goobaha furan oo ay joogaan ilaa 1250 Qof.  
• Laga bilaabo 1. Sebteembar, waxaa suurta gal ah munaasabadaha leh, kuraas la qoondeeyay oo la calaamadeeyay oo qolalka xiran ah oo ay ku jiraan ilaa 5000 oo Qof iyo goobaha bannaanka ee furan oo ay joogaan ilaa 10000 Qof, waa haddii ay jirto oggolaansho Maamulka Degmada ee masuulka ka ah.
• Xeerarka munaasabadaha ayaa sidoo kale khuseeya aroosyada iyo aaska.
• Waxyaabahan soo socda ayaa lagu dabaqi karaa munaasabadaha (dadweynaha):
  • Masaafo ugu yaraan dhan 1 mitir waa inay u dhexeysaa dadka aan isku guri ku wada nooleyn
  • Maaskarada sanka-afka waa in la xirto marka la galayo iyo laga baxayo goobaha hawada ka xiran – tani ma khuseyso munaasabadaha kuraasta la qoondeeyay ilaa iyo inta la joogteynayo masaafada dhan 1 mitir.
• Kulamada waafaqsank Xeerka Usu imaanshaha, illaalada sanka-afka waa in la xirtaa haddii masaafada ugu yar ee 1 mitir aan la ilaalin karin.
• Takhasusyada iyo tartamada ganacsiga dadweynaha waa laga qeybgali karaa haddii:
  • Kala-fogaansho ugu yaraan 1 mitir ah ay isku jirsadaan dadka aan ku wada nooleyn hal guri
  • Xiro ilaalinta afka-sanka haddii masaafada 1 mitir aan la ilaalin karin.
  • Muxaadarooyinka iyo aqoon isweydaarsiga ku saabsan Takhasuska- iyo Carwooyinka Dadweynaha, waxaa ansax ah, xadka tirada ugu badan ee Dadka ee munaasabadda.

• Waxaa suurtagal noqotay in dib loo booqdo jardiinooyinka duurjoogta iyo beeraha xayawaanka tani iyo 15-kii Maayo.
• Gelitaanka Xaruma Isboortiga waxaa lagu oggol yahay shuruudahaan soo socda:
  • Waa inay jirto ugu yaraan masaafo hal Mitir u jirta Dadka aan ku wada noolayn hal guri, - marka laga reebo markay ciyaarayaan isboortiga
  • Marka la sameynayo isboorti la xiriira taabashada jirka ee xaaladaha naadiyada ama xaumaha isboortiga ee aan Dadweynaha guud ahayn, waa in naadiga ama howl wadeenka rugta isboortiga ee aan Dadweynaha guud ahayn, ay horumariyaan oo ay hirgeliyaan fikradda ka hortagga COVID-19
• Bixinta waxbarashada dhalinyarada ee manhajka ka baxsan iyo shaqada dhalinyarada iyo sidoo kale xeryaha fasaxyada ee kormeersan ayaa la isticmaali karaa, waxaa ansax ah, xadka tirada ugu badan ee Dadka ee munaasabadda.
• Barkadaha dabaasha, balliyada qubeyska iyo xarumaha nasinta waa la geli karaa laga bilaabo 29-ka Maayo iyadoo la raacayo shuruudaha soo socda:
  • Masaafo ugu yaraan dhan 1 mitir waa inay u dhexeysaa dadka aan isku guri ku wada nooleyn
  • Shuruuda lagu ilaalinaayo masaafada ugu yar ma khuseyso biyaha hoostooda.
• Goobaha madadaalada waxaa la booqan karaa 29-ka Maayo, iyadoo ku xiran in shuruudaha soo socda la buuxiyo:
  • Masaafo ugu yaraan dhan 1 mitir waa inay u dhexeysaa dadka aan isku guri ku wada nooleyn
• Gelitaanka xarumaha dhilooyinka ayaa suurtagal ah laga bilaabo 1. Luulyo.

Xanuunkan wax talaal ah malaha.  Astaan ahaan baa loo daweeyaa dadka, taas oo ah in la siiyo waxyaabo kaalmaati u ah xanuunka haya tusaale ahaan dawooyinka qandhada lagu dajiyo.

Infekshinnada Dadka qaba Fayraska Corona caadi ahaan waa kuwo sahlan, oo aan lahayn astaamo muuqda. Calaamadaha caamka ah ee uu leeyahay Fayraska Corona ee cusub waxaa ka mid ah Qandho, Qufac, neefsasho gaaban iyo neefsasho adag. Xaaladaha culus, wuxuu infekshinku keeni karaa oof-wareen, xanuun culus oo xagga neefsashada ah iyo xataa dhimasho. Waxaa kale oo jira habab khafiif ah (calaamadaha hargabka) iyo infekshin aan lahayn astaamo.

Waxaa hadda loo malaynayaa, in habka uu Cudurka cusub ee Fayraska Corona uu ka fudud yahay kan SARS iyo MERS.

Fiidiyow "Sidee Cudurku isu muujiyaa?" (AGES)

Khatarta uu leeyahay Fayrasku ilaa iyo hadda ma cada. Xilligaan hadda ah wuxuu u muuqdaa, in Fayraska Corona ee cusub inuu aad oga khatar yaryahay MERS (ilaa boqolkiiba 30 dhimashada) iyo SARS (qiyaastii  boqolkiiba 10 dhimashada). Waxaa hadda la filayaa in Fayraska Corona ee cusub (SARS-CoV-2) inuu heerka dhimashada leeyahay ilaa boqolkiiba saddex. Wuxuu lamid yahay Fayraska hargab-xiliyeedka (dhimashada ka hoosaysa boqolkiiba 1) wuxuuna saameeyaa Dadka da’da ah iyo Dadka difaacoodu yaryahay.

Fiidiyow "Khatartee buu leeyahay Fayraska Corona?" (AGES)

Tallaabooyinka nadaafadda iyo sidoo kale wakhtiyada hargabka oo la ilaaliyo. Tallaabooyinka ugu muhiimsan uguna waxtarka badan ee ku saabsan ilaalinta shakhsiyeed iyo ka hortagga inuu Dadka kale ku dhaco Cudurkaaan infekshinka ee neef-mareenada ayaa ah, nadaafadda Gacmaha oo lagu dadaalo, sumadaha Qufaca oo la ilaaliyo iyo in laga fogaado ugu yaraan (qiyaasta 1 ilaa 2 Mitir) Qofka looga shakisanyahay Cudurka.  

• Foom cusub, oo ah Shaqada wakhtiga gaaban
• Ku meelgaar lix bilood ah

Jawaabaha dheeriga ah oo ku saabsan Su‘aalaha "Corona-Shaqada wakhtiga gaaban" waxaad ka helaysaa daabacadaha hadda ah ee BMAFJ.