• Marka la galayo goobaha dadweynaha ee ku yaala bannaanka, masaafo dhan 1 mitir waa inay isku jirsadaan dadka aan ku wada nooleyn hal guri.
• Markaad galaysid goobaha dadweynaha ee goobaha dadan, masaafo dhan 1 mitir waa inay isku jirsadaan dadka aan kuwada nooleyn hal guri oo waa in la xirtaa san-dhowre/af-dhowre.

• Ka bixida qofka goobtiisa u gaarka ah ama ka fogaanshaha goobta gaarka ah ee qofku ku nool yahay (tus., goobaha kale gaarka ah ee lagu nool yahay) waa loo oggol yahay sababaha soo socda oo kaliya awgood:
  • Si looga fogaado khatar gelin degdeg ah oo nafeed, caafimaad iyo hanti
  • Si loo taageero oo loo kaalmeeyo dadka u baahan, adeegsiga xuquuqda qoyska, gudashada waajibaadka qoyska (tus., xuquuqda booqashada carruurta qaangaarka ahayn)
  • Si loo daboolo baahiyaha aasaasiga ah ee nolosha maalinlaha ah (soo iibsashada waxyaabaha aasaasiga ah ee nolosha maalinlaha ah, booqashada hoy kale, la xiriirida lammaanaha, ehelka dhow iyo dadka qaraabada ah ee aan isla guriga kugula nooleyn kuwaaso qofku la xiriiro dhowr jeer isbuucii, gudashada shuruudaha diimeed ee aasaasiga ah sida booqashooyinka qabuuraha ama goobaha cibaadada, ballamaha dhakhtarka, daryeelka xayawaanka) Waxaan kamid aheyn xafladaha qoyska ama isu-imaatinka dadka badan, shaqsiyaadka aan kuwada nooleyn hal guri
  • Wixii ujeeddooyin xirfadeed (oo ay ku jiraan howlaha tabarucaada) iyo tababarka (haddii loo baahdo), kaqeybgalka dacwadaha sharciyeed/rasmiga ah ama xeerarka rasmiga ah, iyo sidoo kale doorashooyinka iyo aftiyada.
  • Kaqeybgalka kullanada hoos yimaada Xeerka Isu-imaatinka Ostariya (banaanbaxyada)
  • Si madadaalo loogu qabto bannaanka oo loogu talagalay joogteynta caafimaadka jirka iyo maskaxda
• Goobaha gaarka ah ee lagu nool yahay waxaa sidoo kale ka mid ah qololka guryaha ku yaala rugaha la deggan yahay iyo goobaha xannaanada waayeelka iyo xarumaha naafada.
• Xaddidaadaha u bixitaanka bannaanka ayaa la dabaqi ilaa 26-da Noofembar 2020 waana la kordhin karaa haddii loo baahdo faafida cudurka awgiis

• Haddii ay suurtagal tahay, dadku waa inay ku shaqeeyaan guriga (kaliya sida ay ku heshiiyeen batrooniga iyo shaqaalaha).
• Masaafo ugu yaaan dhan 1 mitir waa in la joogteeyaa marka la joogo goobta shaqada haddii halista cudurka aan la yareyn karin iyadoo loo marayo tallaabooyin kahortag oo habboon.
• Haddii masaafada ugu yar aan la joogteyn karin marka la joogo goobta shaqada, san-dhowre/af-dhowre waa in la xirtaa.
• Haddii masaafada ugu yar aan la joogteyn karin iyadoo ugu wacan tahay sifaha gaarka ah ee waxqabadka shaqada, tallaabooyin kale ee kahortagga oo habboon waa in la qaadaa si loo yareeyo halista cudurka (tus., iyadoo loo marayo sameynta kooxo cayiman, kala qeybqeybinta goobta ama rakibaadda derbiyo Quraarado ah).

Tallaabooyinka loogu tallogalay Kooxyada Halista ah:
Dadka qabo jirooyinka hore waxay ka helaan illaalo gaar ah ee goobta shaqada:

• Bukaanada halista sareysto waxay midkood si toos ah ula xiriiri karaan dhaqtarkooda ama ka heli karaan warqad wakaalada caymiska bulshada, taas oo ay u geyn karaan dhaqtarkooda.
• Aasaaska liiska warbixinta, dhaqtarka wuxuu soo saaraa shahaado oo shaqaalaha siiyo badrooniga si markaas u helaan illaalo.
• Shaqaalaha wuxuu leeyahay sadex iqtiyaar:
  • Waxay ku diyaarin karaan badbaadadooda gaarka ah ee shaqada, tusaale ahaan qol balaaran ama jawi shaqo gaar ah oo lagu yareynayo halista caabuqa.
  • Haddii tani aysan suurtogal aheyn, ka shaqeynta guriga waa in la tixgeliyaa.
  • Haddii tani ay sidoo kale suurtogal aheyn, shaqaalaha waa in laga soo daayaa shaqada; qarashaadka dib u maalgelinta waxaa lagu sameeyay heer faderaal.

Booqashada ku aadan dhaqtarka waajib ma ahan, si kastaba dadka qabo jirooyinka hore waxay leeyihiin xaquuqda illaalo gaar ah.
 

• Masaafo ugu yaraan dhan 1 mitir waa in la isku jirsadaa oo san-dhowre/af-dhowre waa in loo xirtaa gaadiidka dadweynaha iyo boosteejooyinka la xiriira iyo goobaha sugitaanka.
• Sharcigan waxaa laga yaabaa in si gaar ah looga weecdo haddii tirada rakaabku ay ka dhigayso wax aan macquul ahayn in la joogteeyo masaafada ugu yaraan dhan 1 mitir, oo ay ku jiraan marka la fuulayo iyo marka laga degayo.
• San-dhowraha/af-dhowraha waa in la xirnaadaa inta la safrayo oo dhan.
• Isla wadaagida gawaarida ee dadka aan kuwada nooleyn hal guri waa la oggol yahay haddii aysan ka badneyn laba qof (marka lagu daro darawalka) oo ku fariido kursi kasta oo ka mid ah kuraasta qof walbana uu xiran yahay san-dhowre/af-dhowre. Tani waxay sidoo kale khuseysaa taksiyada iyo hawlaha taksiyada oo kale ah.

• Dugsi-horaadyada, dugsiyada hoose iyo fasallada hoose dugsiga dhexe waxay u furan yihiin dhammaan carruurta si loo kormeero oo loo siiyo taageero waxbarasho, haddii kormeerka noocaas ah aan lagu bixin karin guriga. Ma jiri doonaan saacado furitaan ama waxbarid oo joogto ah ilaa 6-da Diseembar.
• Fasallada sare dugsiga dhexe iyo qudbadaha jaamacadaha ayaa ka dhici doonnaa onlaynka.

• Gelitaanka xarumaha tafaariiqda iyo shirkadaha bixiya adeegyada laga dhowaanayo jirka (timo-jareyaasha, saaluunleyda, ciddiyo qurxiyeyaasha, dheg-dureyaasha iyo goobaha shaabadeynta, goobaha duugista) iyo sidoo kale goobaha firaaqada waa mamnuuc.
• Kuwa soo socda ayaa furnaan doonaan laga bilaabo 6.00 subaxnimo ilaa 7.00 galabnimo: dukaamada cuntada, farmashiyeyaasha, bangiyada, xafiisyada boostada, goobaha gawaarida iyo baaskiilada iyo goobaha la kireysto, dukaanleyda tubaakada, dawaarleyaasha iyo nadiifiyeyaasha. Shuruucdani waxay sidoo kale khuseeyaan suuqyada ku yaala banaanka iyo u tagista maamulka iyo maxkamadaha si shaqsiyan ah. Saacadaha furitaan ee waqtiga dheer waxay khuseeyaan farmasiyeyaasha, xarumaha shidaalka ee iswada iyo goobaha lagu dhaqo baabuurta.
• Masaafo ugu yaraan dhan 1 mitir waa inay isku jirsadaan dadka aan ku wada nooleyn hal gurimarka la galayo goobaha macaamiisha oo waa in la xirtaa san-dhowre/af-dhowre.
• Hawlwadeenada ganacsiyadaan iyo shaqaalahoodu waa inay xirtaan san-dhowre/af-dhowre markay la xiriirayaan macaamiisha, ilaa nooc kale ee kahortagga oo kala-fogaanshaha jireed ah laga helayo taasoo dammaanad qaadaysa isla heer la mid ah badqabka shakhsiyaadka ay khusayso.
• Hawlwadeenada goobaha ganacsi waa inay hubiyaan in tirada ugu badan ee macaamiisha ah ee dhismaha ku sugan isku mar aysan ka badneyn saamiga hal macmiil 10 m² walba (haddii aagga macmiilka ka yar yahay 10 m², hal qof kaliya ayaa geli kara). Sidoo kale waa lagu dabaqi karaa goobaha ganacsi ee isku furan (sida xarumaha dukaamaysiga).
• Haddii nooca adeegga ka dhigan yahay in masaafada ugu yaraan dhan 1 mitir ee u dhexeyso macaamiisha iyo adeeg-bixiyaha aan la joogteyn karin, halista cudurka waa in la yareeyaa iyadoo la qaadayo tallaabooyin badqab ah oo habboon.

• Booqdeyaasha hoyga waayeelka iyo sidoo kale goobaha dabaasha caafimaad iyo isbitaalada waa inaan laga helin cudurka kadib baaritaanka jeermis la deris abuuraha (24 saacadood gudahooda) ama baaritaanka PCR (48 saacadood gudahooda). Haddii natiijada baaritaanka aan la soo bandhigi karin, maaskarada neefsasho ee CPA ama maaskaro u dhiganta ama ka heer sarreeysa waa in la xirnaado wakhti kasta inta lagu gudo jiro booqashada.
• San-dhowre/af-dhowre waa in la xirtaa oo masaafo dhan 1 mitir waa in la isku jirsadaa marka la joogo goobaha dadan marka la booqanayo isbitaalada iyo goobaha dabaasha caafimaad iyo sidoo kale goobaha bixiya adeegyada caafimaadka.
• Booqdeyaasha iyo shaqaalaha xarumaha waayeelka, daryeelka iyo naafada waa inay masaafo dhan1 mitir u jirsadaan dadka aan kula nooleyn hal guri (marka ay la jaan qaadi karaan waxqabadyada xirfadeed) waana inay ku xirtaan san-dhowre/af-dhowre gudaha goobaha dadan. Tani waxay sidoo kale khuseysaa guud ahaan dadka degan goobaha la geli karo ee aan ka tirsanayn goobta lagu nool yahay.
• Dadka degan guryaha waayeelka iyo guryaha daryeelka waa inay sidoo kale laga helin cudurka kahor inta aan dib loo oggolaan (sida martida). Shaqaalaha goobaha dabaasha caafimaad iyo isbitaalada iyo hoyga waayeelka iyo hoyga daryeelka ayaa si toddobaadle ah looga baaraa COVID-19.
• Kaliya hal booqde ayaa loo oggolaan doonnaa toddobaad kasta deggane kasta ee hoyga waayeelka iyo hoyga daryeelka. Tani ma khusayso booqashooyinka ku lugta leh hoyga daaweynta iyo hoyga daryeelka, iyo sidoo kale la-talinta.
• Kaliya hal booqde ayaa isbuucii loo oggolaan doonnaa bukaan kasta oo la dhigo isbitaalka ama goobta dabaasha caafimaad in ka badan hal toddobaad. Ka-dhaafitaano ayaa loo heli bukaannada da'doodu yar tahay ama u baahan caawimaad, haweenka uurka leh (umusha kahor iyo umusha kadib), iyo sidoo kale booqashooyinka ku lugta leh hoyga daaweynta iyo hoyga daryeelka, iyo sidoo kale la-talinta.

• Illaalada sanka-afka waa in la xirtaa markii aad ka qeybgaleysid maamulada maamulka iyo maxkamadaha maamulka ee qof ahaanta.

• Goobaha ganacsi ee makhaayadaha, marka laga reebo adeegyada cunto geynta, waa inay xirnaadaan. Adeegyada geynta way sii socon karaan 24 saacadood maalintii.
• Cuntada iyo cabitaanka waa laga soo qaadan karaa inta u dhexeysa 6.00 subaxnimo ilaa 7.00 galabnimo iyadoo ku xiran inaan lagu isticmaalin goobta (ama inta u dhexeysa 50 mitir oo ka mid ah dhismeyaasha ganacsi). Xilliga qaadashada, masaafo dhan 1 mitir waa inay isku jirsadaan dadka aan ku wada nooleyn hal guri oo waa in la xirtaa san-dhowre/af-dhowre.
• Goobaha cunto ee soo socda ayaa laga yaabaa inay furnaadaan inta u dhaxeysa 6.00 subaxnimo ilaa 7.00 galabnimo: goobaha cunto ee ku yaala
  • isbitaalada iyo goobaha dabaasha caafimaad,
  • xarumaha waayeelka, daryeelka iyo naafada,
  • xarumaha taakuleeyo/qaabilo carruurta iyo da' yarta (oo ay ku jiraan dugsiyada iyo dugsi-horaadyada),
  • ganacsiyada,
  • rugaha la deggan yahay, haddii cunto iyo cabitaan loogu siiyo si gaar ah martida lacagta bixiso,
  • gaadiidka dadweynaha, haddii cuntada iyo cabitaanka loo bixiyo si gaar u ah rakaabka,
• Marka laga hadlayo waxyaabaha ka dhaafitaanada la muujiyey, shuruucdan soo socota ayaa lagu dabaqaa:
• Masaafo ugu yaraan dhan 1 mitir waa in loo jirsado dadka kale (ee aan ka tirsanayn kooxda martida ah) oo san-dhowre/af-dhowre waa in la xirtaa marka la soo galayo makhaayada ilaa miiska laga gaarayo iyo marka laga tagayo miiska.
• Cuntada iyo cabbitaanka waa inaan lagu cunin agagaarka goobta adeegga laga bixiyo (tus., wax ku cunnida miiska). Cunnida waxaa kaliya la oggol yahay marka la fadhiyo miisaska loogu talagalay.
• Cunto soo gurashada waxaa kaliya la oggol yahay marka halista cudurka la yareeyn karo iyadoo loo marayo taxaddarrada nadaafadeed ee gaarka ah.
• Hawlwadeenada ganacsiyadaan iyo shaqaalahoodu waa inay xirtaan san-dhowre/af-dhowre markay la xiriirayaan macaamiisha, ilaa nooc kale ee kahortagga oo kala-fogaanshaha jireed ah laga helayo taasoo dammaanad qaadaysa isla heer la mid ah badqabka shakhsiyaadka ay khusayso.
• Hawlwadeenada waa inay hubiyaan in masaafo ugu yaraan dhan 1 mitir u dhexeyso kooxaha booqdeyaasha ah ama tallaabooyinka kale ee kahortagga ee habboon la isla meel dhigo si loo hubiyo kala-fogaanshaha jireed.
• Rugaha la deggan yahay waa inay sii xirnaadaan. Ka dhaafitaanada soo socda ayaa lagu dabaqaa sharcigan:
  • Dadka horay loo dejiyay muddo lagu heshiiyey
  • Dejin laga leeyahay ujeeddada taageerida iyo caawinta dadka u baahan
  • Dejin laga leeyahay ujeedooyin xirfadeed iyo ujeeddooyin tababar ee xarumaha sharci ahaan la aqoonsan yahay
  • Dejin loogu talagalay fulinta shuruud guriyeyn oo degdeg ah
  • Hoyga martida spa iyo sidoo kale sowie Bukaanada baxnaaninta 
  • Dugsiyada boodhinka ah, hoteellada tababarka, guryaha ardayda
• Rugaha la deggan yahay kuwaasoo ka dhaafitaan ka jiro waxaa lagu hoos geyn karaa shuruudaha soo socda:
  • Masaafo ugu yaraan dhan 1 mitir waa in la isku jirsadaa marka la joogo aaggaga si guud loo geli karo ee u dhexeeya dadka aan ku wada nooleyn hal guri ama aan ka tirsaneyn kooxda martida ee deggan guryaha la wadaago.
  • Marka la galayo aaggaga si guud loo geli karo ee ku yaala goobaha dadan ee ganacsiga tafaariiqda, san-dhowre/af-dhowre waa in la xirto.
  • Hawlwadeenada ganacsiyadaan iyo shaqaalahoodu waa inay xirtaan san-dhowre/af-dhowre markay la xiriirayaan macaamiisha, ilaa nooc kale oo kahortag oo kala-fogaanshaha jireed ah laga helayo taasoo dammaanad qaadaysa isla heer la mid ah badqabka shakhsiyaadka ay khusayso.
  • Qawaaniinta loogu talagalay cuntada ayaa lagu dabaqayaa aagga cuntada ee rugaha la deggan yahay.
  • Jirso masaafo ugu yaraan dhan 1.5 mitir gudaha qololka jiifka ee la wadaago ama u adeegso tallaabooyin kahortag oo ku habboon kala-fogaanshaha jireed.

• Ogolaanshaha boosaska qaflan ee goobaha cibaadada waxaa lagu ogolyahay sida waafaqsan sharuudaha xiggo:
  • Masaafo ugu yaraan dhan 1 mitir waa inay isku jirsadaan dadka aan ku wada nooleyn hal guri oo waa in la xirtaa san-dhowre/af-dhowre.
• Inta lagu jiro adeegyada caabudida banaanka, ugu yaraan ka fogaanshaha 1 mitir waa in loo jirsadaa dadka aanan ku nooleyn isla qoyska.
• Sharuuda joogteyneyso ka fogaanshaha ugu yar ma quseyso haddii waxqabadka xeerar diimeedka loo baahanyahay.

• Qabashada munaasabado waa la mamnuucay (tus., munaasabadaha dhaqameed, aroosyada, xafladaha dhalashada). Aroosyada madaniga ah ayaa dhici kara.
• Ka tagida qofka goobtiisa kumeelgaar ah si uu uga qeybgalo munaasabad waxaa kaliya la oggol yahay markay jiraan sababahaan soo socda, ee aan dhammaystirnayn:
  • Kulamada ganacsi ee aan dib loo dhigi karin, haddii loo baahdo si loo ilaaliyo waxqabad xirfadeed
  • Munaasabadaha diimeed
  • Aaska ay kaqeyb galaan dad gaaraya 50 qof
  • Isu-imaatinada loogu talagalay tababarka xirfadeed iyo ujeedooyinka horumarineed ama dhammaystirka tallaabooyinka is-dhexgalka si waafaqsan Xeerka Is-dhexgalka, iyo sidoo kale imtaxaannada xirfadeed ee ugu dambeeya
  • Kullanada hoos yimaada Xeerka Isu-imaatinka Ostariya  (banaanbaxyada)
  • Munaasabadaha heerka sare ee isboortiga
• Masaafo dhan 1 mitir waa inay isku jirsadaan dadka aan ku wada nooleyn hal guri oo waa in la xirtaa san-dhowre/af-dhowre.
• Haddii nooca tababarka ama horumarinta ama tallaabooyinka is-dhexgalka ka dhigan yihiin in masaafo dhan 1 mitir iyo/ama xirashada san-dhwre/af-dhowre aan la ballan-qaadi karin, halista cudurka waa in la yareeyaa iyadoo la qaadayo tallaabooyin badqab oo habboon.

• Gelitaanka goobaha ciyaaraha waa mamnuuc. Gelitaanka ciyaartooyda caanka ah way ka reebban tahay arrintan.
• Gelitaanka goobaha raaxada, marka laga reebo guryaha gaarka loo leeyahay, waa mamnuuc. Tani waxaa ka mid ah barkadaha lagu dabaasho, dugsiyada qoob-ka-ciyaarka, tiyaatarada, shineemooyinka, matxafyada, maktabadaha, dukaamada buugaagta, beeraha iyo xadiiqooyinka xayawaanka.

Xanuunkan wax talaal ah malaha.  Astaan ahaan baa loo daweeyaa dadka, taas oo ah in la siiyo waxyaabo kaalmaati u ah xanuunka haya tusaale ahaan dawooyinka qandhada lagu dajiyo.

Infekshinnada Dadka qaba Fayraska Corona caadi ahaan waa kuwo sahlan, oo aan lahayn astaamo muuqda. Calaamadaha caamka ah ee uu leeyahay Fayraska Corona ee cusub waxaa ka mid ah Qandho, Qufac, neefsasho gaaban iyo neefsasho adag. Xaaladaha culus, wuxuu infekshinku keeni karaa oof-wareen, xanuun culus oo xagga neefsashada ah iyo xataa dhimasho. Waxaa kale oo jira habab khafiif ah (calaamadaha hargabka) iyo infekshin aan lahayn astaamo.

Waxaa hadda loo malaynayaa, in habka uu Cudurka cusub ee Fayraska Corona uu ka fudud yahay kan SARS iyo MERS.

Fiidiyow "Sidee Cudurku isu muujiyaa?" (AGES)

Khatarta uu leeyahay Fayrasku ilaa iyo hadda ma cada. Xilligaan hadda ah wuxuu u muuqdaa, in Fayraska Corona ee cusub inuu aad oga khatar yaryahay MERS (ilaa boqolkiiba 30 dhimashada) iyo SARS (qiyaastii  boqolkiiba 10 dhimashada). Waxaa hadda la filayaa in Fayraska Corona ee cusub (SARS-CoV-2) inuu heerka dhimashada leeyahay ilaa boqolkiiba saddex. Wuxuu lamid yahay Fayraska hargab-xiliyeedka (dhimashada ka hoosaysa boqolkiiba 1) wuxuuna saameeyaa Dadka da’da ah iyo Dadka difaacoodu yaryahay.

Fiidiyow "Khatartee buu leeyahay Fayraska Corona?" (AGES)

Tallaabooyinka nadaafadda iyo sidoo kale wakhtiyada hargabka oo la ilaaliyo. Tallaabooyinka ugu muhiimsan uguna waxtarka badan ee ku saabsan ilaalinta shakhsiyeed iyo ka hortagga inuu Dadka kale ku dhaco Cudurkaaan infekshinka ee neef-mareenada ayaa ah, nadaafadda Gacmaha oo lagu dadaalo, sumadaha Qufaca oo la ilaaliyo iyo in laga fogaado ugu yaraan (qiyaasta 1 ilaa 2 Mitir) Qofka looga shakisanyahay Cudurka.  

• Foom cusub, oo ah Shaqada wakhtiga gaaban
• Ku meelgaar lix bilood ah

Jawaabaha dheeriga ah oo ku saabsan Su‘aalaha "Corona-Shaqada wakhtiga gaaban" waxaad ka helaysaa daabacadaha hadda ah ee BMAFJ.